Pagina's

dinsdag, maart 24, 2009

Kernenergie, maar dan anders

Onder onze voeten - in de kern van onze planeet- borrelt een kernreactor. Deze kern is ongeveer zo groot als de maan en zo heet als de buitenkant van de zon. Deze kernreactor zorgt ervoor dat 99 procent van onze aardbol warmer dan 1000°C is en van die overgebleven 1 procent is 99 procent nog steeds warmer dan 100°C. Deze warmte vormt een onuitputtelijke bron van energie. Op IJsland liggen de warmtebronnen dicht aan het oppervlak en zijn relatief makkelijk te benutten. Direct om de huizen te verwarmen, indirect om met stoom middels stoomturbines en generatoren stroom op te wekken. Dat gebeurt ondermeer ook nabij San Francisco en in Nieuw Zeeland, waar een aantal van dergelijke geothermische elektriciteitscentrales staan.

In Nederland zitten de lagen met dergelijke hoge temperaturen helaas wat dieper. Maar ook in Nederland kan van deze aardwarmte worden geprofiteerd. Op circa 1500 tot 1700 meter is de bodem al ruim 75 graden. Niet voldoende om stroom mee op te wekken, maar wel warm genoeg voor verwarming van woningen, kantoren en kassen. Bij gebruik van geothermie komt nauwelijks CO2 vrij, want alleen de waterpompen verbruiken wat energie (C02 uitstoot neemt ongeveer 90% af). Dat is nog eens een besparing van CO2 uitstoot en fossiele brandstoffen!

Met name de provincie Zuid Holland is erg actief op dit gebied. Bleiswijk herbergt sinds eind 2007 het eerste geothermische tuinbouwbedrijf van Nederland: A+G van den Bosch. Deze tomatenkweker bespaart ieder jaar 3 miljoen kubieke meter aardgas door water van zo'n anderhalve kilometer (65 à 70 graden) diepte op te pompen en na gebruik (30 graden) weer in de bodem terug te pompen. De gemeente Den Haag heeft vergevorderde plannen om zo'n 6000 woningen te gaan verwarmen met geothermie.
Op dit moment liggen er in heel Nederland zo'n 35 aanvragen voor geothermie. In Flevoland is een ondernemer in de Noordoostpolder begonnen met een vooronderzoek naar de toepassing van geothermie.

de temperatuur van de Nederlandse bodem op 2000 meter diepte

Natuurlijk zijn er ook nadelen van geothermie. In Nederland wordt de warmte naar boven gehaald met behulp van water. Geothermie is dus alleen mogelijk op plaatsen met een doorlatende diepe ondergrond. Toepassing van geothermie in bijvoorbeeld Almere en Zeewolde lijkt onzeker.

Geschiktheid Nederlandse ondergrond voor geothermie

De investeringskosten voor geothermie zijn hoog. Het vooronderzoek en het boren van de filters zijn erg duur, daarna zijn de kosten voor onderhoud erg laag. De ondergrond vertoont altijd wat variatie, dus er is een risico op 'misboren'. Minister Van der Hoeven werkt op dit moment aan een garantiefaciliteit om het risico van geothermische boringen (deels) af te dekken.

Wat kan de lokale overheid doen?
Geothermie is rendabel vanaf een bepaalde omvang. Bovendien moet er bij de uitgifte van vergunningen voor geothermie rekening gehouden worden met de onderlinge afstand van de bronnen. De provinciale danwel gemeentelijke overheid heeft hierin een belangrijke rol. De gemeente Lansingerland heeft bijvoorbeeld een aardwarmteconvernant afgesloten dat haar hele grondgebied omvat. Deze gezamenlijke aanpak om tot een maximaal rendement te komen is uniek in Nederland en beslaat het hele grondgebied van de gemeente. Hiermee wordt voorkomen dat andere mogelijke potentiële gebruikers van geothermie bezwaren gaan indienen tegen de opsporings- en gebruiksvergunning voor geothermie. Door alle aanvragen in een gebied te bundelen en gezamenlijk een opsporingsvergunning aan te vragen, is de kans op bezwaren een stuk kleiner.


Geothermie vraagt om een grote éénmalige investering voor met name het vooronderzoek en het boren van de putten zelf die vervolgens bijna eeuwigdurend meegaan. Het aantrekken van geld voor investeringen is op dit moment een groot probleem. Een (provinciaal) revolving fund kan dit bezwaar wegnemen. Een revolving fund betekent dat de financiële drempel (grote investering) aan de voorkant weggenomen wordt. De initiatiefnemer gebruikt (een deel van) het positieve rendement om het geleende bedrag (en eventueel rentebetaling) af te lossen. Zo komt het uitgeleende geld weer terug in het provinciale fonds en is dit weer beschikbaar voor nieuwe leningen. Het voordeel is dat de middelen tot in lengte van jaren inzetbaar blijven. Met een revolving fund maakt eenmalig subsidiëren plaats voor duurzaam financieren. Het revolving fund kan bij start éénmalig worden gevuld met een deel van de opbrengsten van de verkoop van nutsbedrijven.

Geen opmerkingen: